Author: admin

ก่อนการแบ่งเป็น 7 ภาควิชาใน พ.ศ. 2517 การเรียนการสอนภาษาตะวันตกเริ่มปรากฎมาตั้งแต่ในช่วงแรกของหลักสูตรคณะโบราณคดีแล้ว ภาษาอังกฤษและฝรั่งเศสมีฐานะเป็นวิชาเลือก เพื่อเป็นเครื่องมือของการเรียนวิชาโบราณคดีและประวัติศาสตร์ศิลปะในการอ่านศึกษาค้นคว้าเอกสารที่เป็นภาษาอังกฤษและฝรั่งเศส ซึ่งมีอยู่เป็นจำนวนมาก

จนกระทั่งในปีการศึกษา 2517 หลักสูตรของคณะโบราณคดีมีการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ ภาควิชาภาษาตะวันตกซึ่งประกอบไปด้วย สาขาวิชาภาษาอังกฤษ และสาขาวิชาภาษาฝรั่งเศส ได้ถือกำเนิดขึ้น

จุดประสงค์และเอกลักษณ์ในการเรียนการสอนของภาควิชาตะวันตก มีจุดมุ่งหมายเพื่อฝึกฝนทักษะต่าง ๆ ให้มีความชำนาญพอที่จะนำไปใช้หรือประยุกต์ในการประกอบอาชีพหรือดำรงชีวิตในสังคม ให้เรียนรู้แนวความคิดที่แฝงอยู่ในวรรณคดี ศิลปะ หรือปรัชญาของเจ้าของภาษา

สาขาวิชาภาษาอังกฤษจัดตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการใน พ.ศ. 2517 คือสาขาหนึ่งของภาควิชาภาษาตะวันตก เป็นสาขาวิชาที่มีจุดมุ่งหมายเพื่อฝึกทักษะภาษาอังกฤษ ด้านการอ่าน การฟัง การพูด และการเขียน ให้มีความชำนาญเพื่อนำไปใช้ หรือประยุกต์ในการประกอบอาชีพ หรือดำรงชีวิตในสังคม นอกจากนี้ยังให้เรียนรู้แนวความคิดที่แฝงอยู่ในวรรณคดี ศิลปะ หรือปรัชญาของเจ้าของภาษา

ห้องเรียนและห้องปฏิบัติการทางภาษา (Language Lab) ราวพ.ศ. 2519-2521

ใน พ.ศ. 2521 เมื่อตึกคณะแห่งใหม่สร้างเสร็จ อาจารย์พรพิมล เสนะวงศ์ ได้เล่าว่า พื้นที่ใช้สอยของอาคารมีน้อยกว่าที่วางแผนไว้มากทำให้จำเป็นต้องมีการต่อเติมเปลี่ยนแปลงพื้นที่ระเบียงในบางชั้นเป็นห้องเรียน หรือห้องพักอาจารย์ รวมทั้งพื้นที่ส่วนหนึ่งที่ออกแบบไว้เป็นห้องปฏิบัติการทางภาษาหรือห้อง Lab ภาษาอังกฤษก็ยังเป็นเพียงห้องโล่งๆ จนได้รับการปรับปรุงแล้วเสร็จใน พ.ศ. 2522 ผ่านการปรับปรุงภายในอาคาร ปรับปรุงห้องปฏิบัติการทางภาษา และต่อเติมดาดฟ้าของอาคารคณะโบราณคดีใน พ.ศ. 2523

สาขาวิชาภาษาอังกฤษในปัจจุบัน  สาขาวิชาภาษาอังกฤษ ภาควิชาภาษาตะวันตก เปิดการเรียนการสอนระดับปริญญาตรี โดยมีการปรับปรุงหลักสูตรมาอย่างต่อเนื่อง  โดยในปีการศึกษา 2564 สาขาจะเริ่มใช้หลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2564 ซึ่งมีเนื้อหาสาระที่ปรับให้เหมาะสมกับความเป็นไปในยุคปัจจุบัน พร้อมกันนั้นก็ยังคงอัตลักษณ์ความเป็นคณะโบราณคดีไว้อีกด้วย

ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร เป็นภาควิชาเดียวในประเทศไทยที่จัดการเรียนการสอนวิชาภาษาไทยเพื่อการอ่านจารึกและอักษรโบราณ ทั้งในระดับปริญญาตรีและปริญญาโท รวมทั้งเปิดสอนวิชาภาษาสันสกฤต และภาษาเขมรตั้งแต่ระดับปริญญาตรีจนถึงปริญญาเอก และเปิดสอนวิชาภาษาฮินดีเป็นวิชาโทในหลักสูตรสาขาวิชาภาษาตะวันออก

นอกจากนี้ยังได้จัดตั้งศูนย์สันสกฤตศึกษาเพื่อจัดกิจกรรมทางวิชาการเป็นศูนย์ข้อมูล และร่วมมือกับสถาบันการศึกษานานาชาติ ซึ่งศึกษาวิจัยภาษาสันสกฤตและภาษาอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องอีกด้วย ในปัจจุบันศูนย์สันสกฤตศึกษามีฐานะเป็นหน่วยงานเทียบเท่าภาควิชาสังกัดคณะโบราณคดีโดยมีอาจารย์ด้านภาษาสันสกฤตของภาควิชาภาษาตะวันออกเป็นผู้ดำเนินงาน

ลำดับเหตุการณ์สำคัญของภาควิชาภาษาตะวันออก

ในปี พ.ศ. 2517 เปิดสอนหลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย และหลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาภาษาตะวันออก

ในปี พ.ศ. 2519 เปิดสอนหลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาจารึกภาษาไทย และหลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาจารึกภาษาตะวันออก

ในปี พ.ศ. 2522 ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร. อุไรศรี วรศะริน เป็นผู้ริเริ่มก่อตั้ง “กองทุนสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา” เพื่อเฉลิมพระเกียรติและเป็นพระอนุสรณ์และได้ขยายกองทุนขึ้นเป็น “มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา”

ในปี พ.ศ. 2530 เปิดสอนหลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาภาษาสันสกฤต

ในปี พ.ศ. 2532 ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร. อุไรศรี วรศะริน เป็นหนึ่งในผู้ริเริ่มแนวคิดในการจัดตั้ง “ศูนย์ข้อมูลเอกสารศิลปะและมานุษยวิทยา” ให้แก่มหาวิทยาลัยศิลปากร ปัจจุบันคือ “ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร”

ในปี พ.ศ. 2536 เปิดสอนหลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาเขมรศึกษา

ในปี พ.ศ. 2539 ก่อตั้งศูนย์สันสกฤตศึกษา ซึ่งเป็นหน่วยงานหนึ่งที่มีภารกิจหลักเพื่อส่งเสริม ให้ความรู้ และจัดการเรียนการสอนภาษาสันสกฤตและวิชาที่เกี่ยวข้องให้แก่นักศึกษาทั้งระดับปริญญาตรี โท และเอก

ในปี พ.ศ. 2541 ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร. อุไรศรี วรศะริน เป็นผู้จัดทำโครงการและวิทยากรนำชมวังหน้าและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร โดยไม่คิดค่าบริการ โครงการนี้ได้รับรางวัล “รายการท่องเที่ยวดีเด่น” ประจำปี 2541 จากการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย และภาควิชาภาษาตะวันออก จัดประชุมสันสกฤตนานาชาติว่าด้วยภาษาสันสกฤตในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้: ปัจจัยผสมผสานทางวัฒนธรรม (International Sanskrit Conference on Sanskrit in Southeast Asia: The Harmonizing Factor of Cultures)

ในปี พ.ศ. 2543 เปิดสอนหลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาภาษาสันสกฤต ในปี พ.ศ. 2544 เปิดหลักสูตรปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการจดหมายเหตุและเอกสาร (มหาบัณฑิต) และเปิดหลักสูตรปริญญาศิลป ศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาภาษาเขมร

การเรียนการสอนเกี่ยวกับโบราณคดี เป็นส่วนหนึ่งของคณะโบราณคดีมาตั้งแต่การก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2498 จนกระทั่ง พ.ศ. 2517 มีการปรับปรุงการบริหารงาน จึงได้จัดตั้ง “ภาควิชาโบราณคดี” อย่างเป็นทางการ ซึ่งเป็นภาควิชาแห่งเดียวในประเทศไทย โดยยึดมั่นในปรัชญาที่ว่า “โบราณคดี อนุรักษ์ สืบสาน และต่อยอดมรดกวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน”

ภาควิชาวิชาโบราณคดีเป็นสาขาวิชาที่เน้นศึกษาเรื่องราวของมนุษย์ในอดีตโดยศึกษาจากหลักฐานทางโบราณคดีทั้งที่เป็นโบราณวัตถุและโบราณสถาน เพื่อให้เกิดความเข้าใจเรื่องราวของชุมชน ประชากร และวัฒนธรรมที่เป็นเจ้าของ โบราณวัตถุและโบราณสถานเหล่านั้น การเรียนการสอนแบ่งเนื้อหารายวิชาเป็น 2 สาขา คือ โบราณคดียุคก่อนประวัติศาสตร์ หมายถึง อดีตตั้งแต่เริ่มมีมนุษย์จนถึงก่อนการบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร และโบราณคดียุคประวัติศาสตร์ หมายถึง ช่วงที่มีการบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรและสามารถอ่านตีความได้

ยุคแรกก่อตั้งภาควิชาโบราณคดี (พ.ศ.2517 – 2527)

การเรียนการสอนในสมัยแรกเริ่มจนกระทั่งมีการปรับปรุงการบริหารงาน ภาควิชาเน้นการผลิตบุคลากรด้านโบราณคดีสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของคณะ ส่งผลให้มีการเรียนการสอนที่เน้นทั้งทฤษฎี และการปฏิบัติงานภาคสนามทาง โบราณคดี ในระยะนี้มีการสำรวจและขุดค้นทางโบราณคดีที่สำคัญ คือ แหล่งโบราณคดีบ้านคูเมือง จังหวัดสิงห์บุรี เมืองโบราณ คูบัว จังหวัดราชบุรี และแหล่งโบราณคดีในพื้นที่ตำบลบ้านเก่า จังหวัดกาญจนบุรี และในช่วงเวลานี้ ภาควิชาโบราณคดีได้จัดการเรียนการสอนหลักสูตรปริญญาโทขึ้น ทั้งในสาขาโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ และโบราณคดีสมัยประวัติศาสตร์ อีกด้วย

ยุคที่สองของภาควิชาโบราณคดี (พ.ศ. 2528 – 2538)

การเรียนการสอนด้านโบราณคดีมีความเข้มข้นมากขึ้นเนื่องจากมีบุคลากรจบการศึกษาออกไปหลายรุ่น ทั้งระดับปริญญาตรีและมหาบัณฑิตในระดับปริญญาโท ซึ่งส่วนใหญ่เป็นบุคลากรในกรมศิลปากร ส่งผลให้งานโบราณคดีในสมัยนี้มีความก้าวหน้า เกิดการสำรวจและขุดค้นทางโบราณคดีโดยกรมศิลปากรจำนวนมาก ส่งผลให้มีชุดข้อมูลหลักฐานประกอบการเรียนการสอนเพิ่มมากยิ่งขึ้น การสำรวจและขุดค้นทางโบราณคดีที่สำคัญ เช่น เมืองฟ้าแดดสงยาง จังหวัดกาฬสินธุ์ แหล่งโบราณคดีถ้ำซาไก จังหวัดตรัง แหล่งโบราณคดีถ้ำมอเขียว จังหวัดกระบี่ การศึกษากลุ่มชาติพันธุ์ตองเหลือง

ยุคที่สามของภาควิชาโบราณคดี (พ.ศ. 2539 – 2549)

ในยุคนี้ได้นำเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ใหม่ ๆ เข้ามาประยุกต์ใช้เพื่อวิเคราะห์ และแปลความเรื่องราวทางวัฒนธรรมของมนุษย์ ส่งผลต่อความก้าวหน้าของงานวิจัย และเห็นภาพเรื่องราวสังคมวัฒนธรรมในอดีตได้ชัดเจน อีกทั้งยังเปิดหลักสูตรระดับปริญญาเอก เพื่อขยายขอบเขตการศึกษาให้กว้างขึ้น คณาจารย์และนักศึกษาดำเนินงานสำรวจและขุดค้นทางโบราณคดีที่สำคัญ เช่น แหล่งโบราณคดีบ้านโป่งมะนาว แหล่งโบราณคดีบ้านพรหมทินใต้ และเมืองโบราณซับจำปา จังหวัดลพบุรี แหล่งโบราณคดีเพิงผาบ้านไร่ และเพิงผาถ้ำลอด จังหวัดแม่ฮ่องสอน แหล่งโบราณคดีเขาสามแก้ว จังหวัดชุมพร 

ภาควิชาโบราณคดีใน พ.ศ. 2550 –ปัจจุบัน

        ภาควิชาโบราณคดีเซ็นสัญญาความร่วมมือกับหลายหน่วยงาน สร้างการบูรณาการด้านโบราณคดีกับองค์กรต่าง ๆ และมีงานวิจัยทางโบราณคดีที่น่าสนใจ อาทิ เมืองขีดขิน จังหวัดสระบุรี เมืองนครปฐมโบราณ (แหล่งโบราณคดีธรรมศาลา และแหล่งโบราณคดีหอเอก จังหวัดนครปฐม) โบราณคดีกรุงเทพมหานคร เมืองโบราณอู่ทอง จังหวัด สุพรรณบุรี นอกจากนี้ ผลการศึกษาวิจัยของภาควิชาแต่ละยุคสมัย ได้นำมาต่อยอดผลิตเป็นเอกสารวิชาการและเผยแพร่ผ่านการประชุมวิชาการอย่างต่อเนื่อง เกิดองค์ความรู้เพิ่มขึ้นมากมาย โดยความรู้ต่าง ๆ เหล่านี้ ไม่เพียงเกิดประโยชน์ต่อ บุคลากรในแวดวงโบราณคดีเท่านั้น แต่ยังสร้างความรู้ความเข้าใจในงานโบราณคดีและศิลปวัฒนธรรมแก่บุคคลทั่วไป ซึ่งการทำงานวิชาการควบคู่ไปกับงานบริการสังคมนี้ ถือเป็นอีกหนึ่งในงานหลักของภาควิชาโบราณคดีที่ยังคงมุ่งมั่นพัฒนาสืบต่อไป